ग्रामपंचायत खानगाव (थडी)

खानगाव थडी हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील निफाड तालुक्यातील एक प्रगतशील व ऐतिहासिक गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार या गावाची लोकसंख्या सुमारे १६३३ आहे. गावामध्ये सुमारे ३२२ कुटुंबे वास्तव्यास आहेत.

गावामध्ये जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा तसेच शैक्षणिक सुविधा उपलब्ध आहेत. अंगणवाडी केंद्रे, मंदिरे, सामुदायिक सभागृह, पाणीसाठवण, सार्वजनिक विहिरी व शेततळी यांसारख्या धार्मिक, सामाजिक व पायाभूत सुविधा गावात आढळतात.

गावातील बहुतांश लोकांचा मुख्य व्यवसाय शेती असून ऊस, द्राक्ष, कांदा, मका व कापूस ही प्रमुख पिके घेतली जातात. ऊस व द्राक्ष या पिकांमुळे शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळते.

२०११ च्या आकडेवारीनुसार गावात एकूण लोकसंख्या १६३३ असून त्यामध्ये ८४७ पुरुष व ७८६ महिला आहेत. लहान मुलांची (०–६ वर्षे) लोकसंख्या सुमारे २१८ आहे. गावात सुमारे ६१४ अनुसूचित जमातीचे (ST) व १३० अनुसूचित जातीचे (SC) नागरिक वास्तव्यास आहेत. गावाची एकूण साक्षरता दर सुमारे ६३.८१% आहे, त्यापैकी पुरुष साक्षरता ७१.३१% व महिला साक्षरता ५५.७३% आहे.

गावाचे एकूण क्षेत्रफळ ५११.१४ हेक्टर आहे व पिनकोड ४२२२१० आहे. हे गाव निफाड पासून अंदाजे १५ कि.मी. अंतरावर आणि जिल्हा मुख्यालय नाशिक पासून सुमारे ५५ कि.मी. अंतरावर आहे. नाशिक हे गावाचे मुख्य आर्थिक केंद्र आहे.

स्थानिक स्वराज्य व्यवस्थेत गावाचा कारभार निवडून आलेल्या सरपंचाच्या नेतृत्वाखाली ग्रामपंचायत चालवते. गाव निफाड विधानसभा मतदारसंघात व दिंडोरी लोकसभा मतदारसंघात समाविष्ट आहे.

गावाच्या संपर्क सुविधांमध्ये सार्वजनिक बससेवा उपलब्ध आहे. तसेच खासगी बससेवा व रेल्वे स्थानक १० कि.मी. पेक्षा जास्त अंतरावर उपलब्ध आहेत.

खानगाव थडी ग्रामपंचायतीत विविध शासकीय योजना राबवल्या जातात. घरकुल योजना, स्वच्छ भारत अभियान, जलसंधारण व पाणीपुरवठा योजना यांचा प्रभावी अंमल झाला आहे.

ग्रामपंचायत सरपंच, उपसरपंच व सदस्य मिळून गावाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणतात. ग्रामपंचायतीचे निर्णय लोकसहभागातून घेतले जातात.

खानगाव थडी हे गाव आज निफाड तालुक्यातील एक आदर्श व प्रगतिशील विकासाकडे वाटचाल करणारे गाव म्हणून ओळखले जाते.

खानगाव थडी हे गाव निफाड तालुक्याच्या ठिकाणापासून सुमारे १५ कि.मी. अंतरावर वसलेले आहे. जिल्हा मुख्यालय नाशिकपासून हे गाव अंदाजे ५५ कि.मी. अंतरावर आहे. गावाचे एकूण क्षेत्रफळ ५११.१४ हेक्टर आहे. एकूण ३२२ कुटुंबे येथे वास्तव्यास असून, लोकसंख्या १६३३ आहे. त्यामध्ये ८४७ पुरुष व ७८६ महिला यांचा समावेश होतो.

गावाचा भौगोलिक विस्तार प्रामुख्याने सपाट प्रदेशात असून शेतीयोग्य जमीन मोठ्या प्रमाणात आहे. परिसरातील शेतजमिनीतून लहान नाले व ओढे वाहतात, ज्यामुळे पिकांना पाणीपुरवठा होतो. येथे हवामान उष्णकटिबंधीय प्रकारचे आहे; उन्हाळ्यात तापमान साधारणतः ३७°–३९°से. पर्यंत जाते, तर हिवाळ्यात १०°–१२°से. पर्यंत खाली येते. पावसाळ्यात सरासरी ६० ते ७० से.मी. पर्जन्यवृष्टी होते.

खानगाव थडी गाव ऊस, द्राक्ष, कांदा, मका व कापूस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध असून परिसरातील पाणलोट क्षेत्राचा विकास झाल्यामुळे जलसंधारणाची चांगली सोय उपलब्ध आहे.

खानगाव (थडी) गावाचे लोकजीवन साधे, श्रमप्रधान व पारंपरिक आहे. शेती हा येथील मुख्य व्यवसाय असून द्राक्ष, ऊस, कांदा, मका व हंगामी भाजीपाला पिके मोठ्या प्रमाणावर घेतली जातात. शेतीसह काही लोक दुग्धव्यवसाय, कुक्कुटपालन व लघुउद्योग यामध्येही कार्यरत आहेत.

गावात विविध सामाजिक, सांस्कृतिक व धार्मिक परंपरा जोपासल्या जातात. वर्षभरात होणारे उत्सव, सण आणि गावात भरवला जाणारा साप्ताह गावाच्या एकतेचे दर्शन घडवतो. गणेशोत्सव, होळी, दिवाळी, नवरात्र तसेच स्थानिक देवतांच्या पूजांना विशेष महत्त्व आहे.

येथील लोक मेहनती, मदतशील व अतिथी देवो भव या विचाराने वावरणारे आहेत. स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकास व स्वयंसाहाय्य गटांद्वारे मोठ्या प्रमाणात दिसून येतो. तरुण वर्ग शिक्षण, खेळ आणि रोजगाराच्या संधी शोधत प्रगतीच्या दिशेने वाटचाल करीत आहे.

खानगाव (थडी) च्या लोकजीवनात पारंपरिक ग्रामीण संस्कृतीसोबतच आधुनिकतेची झलकही दिसते, ज्यामुळे गावाचा विकास आणि एकात्मता दोन्ही जोपासले जातात.

खानगाव (थडी) गावाचे सांस्कृतिक जीवन समृद्ध आणि विविधतेने नटलेले आहे. येथे वर्षभर विविध धार्मिक, सामाजिक व सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. गावातील प्रमुख देवतांच्या पूजाअर्चा व साप्ताह यामुळे ग्रामस्थांमध्ये एकोपा आणि श्रद्धेची भावना दृढ होते.

गणेशोत्सव, नवरात्र, दिवाळी, होळी यांसारखे सण गावात उत्साहाने साजरे केले जातात. या सणांमुळे गावातील मुलं, तरुण व वयोवृद्ध सर्वच वयोगट एकत्र येऊन आनंदोत्सव साजरा करतात.

गावात लोककला, कीर्तन, भजन आणि पारंपरिक खेळ यांचा विशेष प्रभाव दिसून येतो. पिढ्यान्पिढ्या चालत आलेल्या परंपरा जपतानाच नवीन पिढी आधुनिकतेशी जुळवून घेते.

स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकासात तसेच सांस्कृतिक उपक्रमांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर असतो. स्वयंसहाय्य गटांद्वारे महिला सामाजिक व आर्थिक प्रगतीत योगदान देतात.

यामुळे खानगाव (थडी) गावाचे लोकजीवन परंपरा आणि आधुनिकता यांचा सुंदर संगम साधत आजही एकात्मतेने टिकून आहे.

• ग्रामदैवताचे मंदिर – गावातील प्रमुख देवतेचे मंदिर हे गावकऱ्यांचे श्रद्धास्थान असून येथे दरवर्षी साप्ताहासारखे धार्मिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.

• हनुमान मंदिर – गावाच्या मध्यवर्ती भागात असलेले हे मंदिर उत्सव व सणासुदीला ग्रामस्थांच्या भेटीगाठींचे केंद्र असते.

• शेती क्षेत्र व द्राक्षबागा – खानगाव (थडी) द्राक्ष व ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. गावातील हिरवीगार शेते, द्राक्षबागा आणि उसाची शेती पाहण्याजोगी आहे.

• जलसंधारण प्रकल्प – पाणलोट क्षेत्राचा विकास व जलसंधारणाची चांगली सोय यामुळे परिसरात नैसर्गिक सौंदर्य खुलून दिसते.

खानगाव (थडी) गाव निफाड तालुक्यातील मध्यवर्ती ठिकाणी असल्यामुळे आजूबाजूला अनेक गावे आहेत. ही गावे खानगाव थडीशी सामाजिक, शैक्षणिक, व्यावसायिक व सांस्कृतिकदृष्ट्या जोडलेली आहेत.

खानगाव (थडी) गावाच्या आजूबाजूला खालील गावे आहेत :
भुसे, औरंगपूर, माजरगाव, तारुखेडले, तामसवाडी , ब्राह्मणवाडे, ओझर